Bijeenkomsten Koninklijk Genootschap Physica
Elke eerste maandag van de maanden oktober tot en met april (een enkele uitzondering daargelaten) organiseert het Genootschap
een lezing op wetenschappelijk niveau.
De lezingen vinden normaal gesproken plaats in het Wijkcentrum "Thuis in Overdie", Van Maerlantstraat 8-10, 1813BH Alkmaar.
Iedere bijeenkomst begint om 20.00 uur precies en duurt tot 22.00 uur.
Het programma voor het komende seizoen vindt u onder 'Lezingen'.
Welke lezingen er in het recente verleden zijn geweest, vindt u onder 'Eerdere lezingen'.
Wilt u lid worden? kijkt u dan op de pagina 'Lidmaatschap'.
Op 3 november 2025 spreekt:
Drs. J. (Jan) Six
Nederlaands kunsthandelaar en kunsthistoricus
over:
'Op Rembrandt raak je nooit uitgekeken’
Jan Six
studeerde kunstgeschiedenis en archeologie aan de Universiteit van Amsterdam.
Na een jaar onderzoek in Florence vertrok hij naar London om daar te werken op de afdeling oude meester schilderkunst bij veilinghuis Sotheby’s.
Na een paar jaar vertrok hij naar de Amsterdamse vestiging van Sotheby’s waar hij vrij snel het hoofd van de afdeling oude schilderkunst werd.
Vanaf 2009 startte hij zijn galerie Jan Six Fine Art in Amsterdam, eerst op de Herengracht,
thans op de Keizersgracht in het oude Paul Cassirer & Co. pand.
Six heeft het laatste decennium vooral z’n focus gelegd op Rembrandt en diens school,
wat leidde tot de ontdekking van twee schilderijen, nieuw opgenomen in het oeuvre.
Hij presenteerde verscheidene programma’s op de televisie, waaronder Six over Rembrandt de meeste bekendheid genoot.
Op 6 oktober 2025 sprak:
Drs. J. (Josse) de Voogd
Onderzoeker en publicist
over:
'Over verschillen en onbehagen’
De Voogd schetst een beeldend portret van het Nederland van nu en raakt aan thema's als gezondheid,
sociale samenhang, polarisatie, scheidslijnen, diversiteit, 'bubbels' en ruimtelijke segregatie.'
De vraag wordt gesteld hoe maatschappelijke verschillen zichtbaar worden op de electorale kaart van Nederland,
Wie haken er af, waar gebeurt dit en waarom?
Tijdens zijn lezing gaat Josse de Voogd in op de sociaal-culturele en politieke scheidslijnen die ons land doorkruisen en bespreekt
hij wat deze ontwikkelingen betekenen voor de toekomst van onze samenleving en democratie.
Josse de Voogd
is onderzoeker en publicist op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving.
Hij publiceert onder andere over de geografie van het stemgedrag en over toenemende verschillen in de samenleving.
Samen met René Cuperus schreef hij de 'Atlas van Afgehaakt Nederland', over maatschappelijk onbehagen en bij welke mensen,
groepen en in welke regio's dit zich manifesteert.
Ook was hij lid van de adviescommissie Versterken Weerbaarheid Democratische Rechtsorde.
Daarnaast is hij bekend van diverse tv-optredens waarin hij verkiezingsuitslagen duidt en, in de tv-serie 'Aangehaakt',
door Nederland wandelt.
Op 7 april 2025 sprak:
Prof. dr. E. (Eric) Postma
Hoogleraar AI
over:
“Kunstmatige Intelligentie en Menselijke Intelligentie”
In de lezing zal een kort historisch overzicht worden gegeven van kunstmatige intelligentie (AI) onderzoek.
Vervolgens worden recente ontwikkelingen op het gebied van AI en Generatieve AI (zoals ChatGPT) uitgelegd en gedemonstreerd.
Hierbij wordt een nuchter beeld geschetst van de (on)mogelijkheden van AI.
Waar mogelijk wordt de relatie met natuurkundige fenomenen gelegd.
De lezing eindigt met een overzicht van recente ontwikkelingen.
Eric Postma
is als hoogleraar AI verbonden aan het departement voor Cognitive Science & AI van Tilburg University en de Jheronimus Academy
of Data Science in ’s-Hertogenbosch van Tilburg University en Eindhoven University of Technology.
De afgelopen 30 jaar heeft hij onderzocht hoe AI toegapast kan worden op taken die normaliter door mensen worden uitgevoerd.
Hierbij onderzocht hij met name patroonherkenningstaken op domeinen zoals kunst, astronomie, en geneeskunde.
Op 3 maart 2025 sprak:
Prof. dr. J.H.J. (Jan) Hoeijmakers
Hoogleraar Moleculaire Genetica aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en tevens groepsleider aan:
het Prinses Maxima Centrum voor kinderoncologie, en het Oncode Instituut, Utrecht en aan het CECAD, Universiteit van Keulen, Duitsland
over:
“Waardoor verouderen wij? De stand van de wetenschap en wat we eraan kunnen doen”
Al onze erfelijke eigenschappen liggen opgeslagen in het DNA, in de kern van iedere lichaamscel.
Echter het DNA wordt voortdurend beschadigd door bijvoorbeeld straling of stoffen in voeding, maar ook door onze eigen ademhaling,
waarbij zuurstofradicalen vrijkomen. En zo hopen DNA-schades zich in de loop van de tijd steeds meer op.
Gelukkig kan iedere cel de meeste beschadigingen zelf tijdig foutloos repareren, maar sommige beschadigingen niet.
Hierdoor kunnen er fouten in onze genetische instructies komen, waardoor de cel kan ontsporen en bijvoorbeeld
leiden tot het ontstaan van kanker. Van te veel beschadigingen kunnen cellen ook doodgaan.
Jan hoeijmakers
(1951) heeft baanbrekend onderzoek verricht naar het mechanisme van DNA-reparatie.
Hij heeft daarbij ontdekt, dat toenemende DNA-schade er ook voor kan zorgen dat cellen minder
goed hun functie kunnen uitoefenen en dat dit de hoofdoorzaak is van het verouderingsproces en van talloze verouderingsziekten.
Hij vond ook dat calorierestrictie leidt tot minder DNA-schade en dat dit verklaart waarom calorierestrictie veroudering vertraagt.
Het onderzoek heeft nieuwe effectieve mogelijkheden geopend voor voedingsinterventies bij kinderen,
die lijden aan zeldzame erfelijke DNA-reparatiedefecten, waardoor ze snel verouderen.
Momenteel doen Hoeijmakers en zijn team onderzoek naar preventie van veel ouderdom-gerelateerde ziekten bij normale mensen,
waaronder neurodegeneratie als bij Alzheimer en Parkinson, maar ook naar het effect van voedingsinterventies bij chirurgie,
orgaantransplantatie bij kankerbehandelingen.
En hoewel wij allemaal “ouder” worden, geeft het onderzoek van Professor Hoeijmakers aan,
dat wij zelf een belangrijke rol kunnen spelen in de kwaliteit van het ouder worden.
Op 3 februari 2025 sprak:
Prof. dr. M.K. (Maarten) van Aalst
Hoogleraar Klimaat aan de Faculteit Geo-informatiewetenschappen en Aardobservatie (ITC) van de Universiteit Twente
over:
"Stijgende risico’s in een veranderend klimaat"
Maarten van Aalst
is directeur-generaal en Chief Science Officer van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) en Permanente
Vertegenwoordiger van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), het Europees Centrum voor middellange termijn weervoorspellingen (ECMWF)
en de Europese Organisatie voor de gebruik van meteorologische Satellieten (EUMETSAT).
Hij is hoogleraar Klimaat aan de Faculteit Geo-informatiewetenschappen en Aardobservatie (ITC) van de Universiteit Twente,
waarbij verschillende promovendi werken aan klimaatrisicobeheer.
Prof. van Aalst is lid van de Europese Wetenschappelijke Adviesraad voor Klimaatverandering en was hoofdauteur van het
Intergouvernementeel Panel over klimaatverandering (AR6, AR5 en SREX).
Hij is een trustee aan het Internationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling (IIED).
Op 6 januari 2025 sprak:
Prof. dr. C.M.A. (Cyriel) Pennartz
hoogleraar in de Neurowetenschappen van Cognitie en Systemen (bij het Swammerdam Institute for Life Sciences,
Faculteit der Natuurwetenschappen, Universiteit van Amsterdam).
over:
"Bewustzijn en hersenen"
Cyriel Pennartz
is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij sinds 2004 een onderzoeksgroep leidt in de neurowetenschappen
van cognitie en systemen. In dit onderzoek integreert hij experimenteel hersenonderzoek met computermodellen van hersenfuncties en
met theorievorming over waarneming, geheugen en bewustzijn.
Zijn experimentele onderzoek wordt ondersteund door technologische innovaties om bijvoorbeeld te bestuderen hoe enkele hersencellen
samenwerken in groepen, en hoe groepen in verschillende hersengebieden met elkaar interacteren tijdens leren, slaap en perceptie.
Ook past hij nieuwe technieken zoals optogenetica toe, waarmee genetisch gemodificeerde hersencellen met licht "aan" of "uit" kunnen worden gezet.
Hiermee kan hun oorzakelijke rol tijdens het uitvoeren van waarnemingstaken worden onderzocht.
Recent heeft zijn werk zich vertakt tot in het klinische domein om bewustzijnsstoornissen bij patienten te onderzoeken,
en nieuwe neurotechnologie te ontwikkelen om de gevolgen van beroerte te verminderen.
Pennartz publiceerde diverse wetenschappelijks en populariserende boeken waaronder:
- Pennartz CMA (2024) The Consciousness Network: Understanding how we Create our Reality. (Translated from Dutch). Routledge, Taylor & Francis Group, Abingdon, London. https:/www.routledge.com/The-Consciousness-Network-How-the-Brain-Creates-our-Reality/Pennartz/p/book/9781032552125.
- Pennartz CMA (2021) De Code van het Bewustzijn. Hoe de hersenen onze werkelijkheid vormgeven. Prometheus, ISBN: 9789044631913.
- Pennartz CMA (2015) The Brain’s Representational Power – on consciousness and the integration of modalities. MIT press, ISBN: 9780262029315.
Op 2 december 2024 sprak:
Prof. dr. B.R. (Bas) Bloem
hoogleraar Neurologische Bewegingsstoornissen aan het Radboudumc.
over:
"Holistische zorg voor mensen met Parkinson."
Zijn onderzoek richt zich op de ziekte van Parkinson, met name loop- en evenwichtsstoornissen,
patiëntgerichte zorg en het gebruik van draagbare sensoren en kunstmatige intelligentie.
Sinds 2018 onderzoekt Bloem ook het verband tussen Parkinson en blootstelling aan milieutoxines.
In 2022 ontving hij de prestigieuze Stevinprijs voor zijn impactvolle onderzoek,
dat nu preventieve strategieën voor de ziekte van Parkinson bevordert.
Hij is co-auteur van het boek *The Parkinson Pandemic* om mensen bewust te maken van de noodzaak van preventie.
Bas Bloem
Bas Bloem (1967) is neuroloog en hoogleraar Neurologische Bewegingsstoornissen aan het Radboudumc.
In 2002 richtte hij het Radboudumc Expertisecentrum voor Parkinson & Bewegingsstoornissen op,
met als doel multidisciplinaire, patiëntgerichte zorg te bieden aan mensen met Parkinson en andere bewegingsstoornissen.
Samen met Marten Munneke was hij in 2004 medeoprichter van ParkinsonNet,
een nationaal netwerk van meer dan 4.000 zorgprofessionals dat de zorg heeft verbeterd en de kosten van de gezondheidszorg heeft verlaagd.
Dit model is internationaal erkend en bekroond, onder andere met de Value-Based Healthcare Prize.
Bloem is auteur van meer dan 1000 wetenschappelijke publicaties,
begeleidde 64 promovendi en behoort tot de top 1% van de meest geciteerde wetenschappers wereldwijd.
Zijn video voor de Universiteit van Nederland is meer dan 1,2 miljoen keer bekeken.